Het Dierenmuseum
Het online museum over het dier in de kunst en cultuur
Een groeiend deel van de samenleving maakt zich zorgen over hoe we met dieren omgaan. Daarbij speelt niet alleen zorg over het welzijn van de dieren, maar speelt ook de vraag of we wel op een respectvolle wijze met dieren omgaan. Een handeling hoeft niet schadelijk te zijn voor het welzijn of de gezondheid van een dier, maar kan als niet respectvol of als dieronwaardig worden beschouwd.
De Italiaanse kunstenaar Roger Olmos verbeeldt dit treffend in de tekeningen in zijn boek Senzaparole (Zonder woorden). Zie ook YouTube.
Roger Olmos
Senzaparole, 2014
Veel mensen vinden dat er grenzen zijn aan ons handelen jegens dieren, maar die grens kan verschillen van persoon tot persoon. Mensen denken verschillend over dieren.
In Nederland vindt (bijna) iedereen dat we respect moeten hebben voor dieren en op een respectvolle wijze met dieren moeten omgaan. Dat is ook het uitgangspunt van de Nederlandse wetgeving. Maar wat is respectvol handelen?
Als we het hebben over respectvol handelen jegens mensen betekent het dat we:
Je zou kunnen zeggen dat respect iets is dat je geeft.
Daar waar het gaat om het respectvol handelen jegens dieren, zijn de meningen over wat respectvol is diverser. Dit heeft o.a. te maken met hoe mensen tegen dieren aankijken: Tellen hun belangen mee of niet mee? En in welke mate tellen ze mee? Over dat laatste verschillen de meningen ook. Respectvol handelen jegens dieren kent in de praktijk een aantal varianten:
Dier of ding?
In het kader van 'respectvol handelen jegens dieren' wordt ook gesproken over dier of ding. Het wordt in Nederland over het algemeen als niet respectvol beschouwd om dieren te zien als ding en dus alleen de instrumentele waarde van het dier te erkennen. Alsof dieren alleen een waarde hebben die ten dienste staat van de mens. Een term die daarbij wordt gebezigd is 'instrumentalisatie van het dier', het dier is een 'instrument' voor de mens. Denk bijvoorbeeld aan dieren die alleen een functie hebben als werkdier, proefdier, voor vermaak of voor voedsel. En van instrumentalisatie van het dier spreken we ook in de veehouderij wanneer dieren worden aangepast aan het stalsysteem in plaats van andersom. Denk aan het couperen van staarten van varkens, zodat ze elkaar niet in de staart bijten uit verveling door het verblijf in de kleine hokken met veel dieren.
We vinden in Nederland over het algemeen dat dieren ook een waarde los van de functie die het dier voor de mens kan hebben, dit noemen we de erkenning van de intrinsieke waarde.
De wens tot respectvol handelen roept dus vragen op als:
De Londense animator Steve Cutts maakte onderstaande animatie over 'MAN'. Deze animatie gaat over de omgang van de mens met de wereld en illustreert enkele van de hierboven gestelde vragen in relatie tot dieren.
Respectvol omgaan met dieren kan zich vertalen in:
Ga naar de volgende pagina's om meer te weten te komen over de begrippen dierenwelzijn en integriteit van het dier.