Het Dierenmuseum
Het online museum over het dier in de kunst en cultuur
De Barok ontstond in Rome en bouwt voort op de Renaissance waar het ging het weergeven van een ideaalbeeld. De Barok kenmerkt zich echter door een meer dynamische stijl met veel expressie, pracht en praal. Het gaat er niet alleen om schoonheid te scheppen, maar ook om gevoelens te tonen. Gevoelsuitdrukkingen van kracht, smachtende liefde tot God, onverzettelijkheid, smart, woede. Hierdoor is de stijl van de Barok realistischer en dramatischer. De kerk en het hof blijven de belangrijkste opdrachtgevers voor het maken van kunst.
Schilderkunst
De schilderkunst tijdens de barok kenmerkt zich door het gebruik van extreem realisme, dramatische effecten, sterke licht/donker contrasten (clair-obscur), veel emotie op gezichten en in de handgebaren van personen, veel beweging en druk/krinkelende figuren, berekende dieptebewerking en het gebruik van diagonalen in de compositie.
Peter Paul Rubens (1577 - 1640) is de beroemdste schilder van de Antwerpse School tijdens de Vlaamse barok en Rembrandt van Rijn (1606 - 1669) is de beroemdste schilder van de Hollandse School tijdens de barok. Johannes Vermeer (1632 - 1675) dateert ook uit de tijd van de barok. Hij is bekend van de schilderijen Het Melkmeisje en het Meisje met de parel.
Rubens schildert ook jachttaferelen, die voor de opdrachtgever ook een statussymbool zijn, omdat alleen de adel en het hof jaagde. Hij schildert dynamische en dramatische jachttaferelen waarin dieren met veel machtsvertoon worden bejaagd. Het gaat vaak om steigerende paarden en uitheems dieren zoals leeuwen, nijlpaarden en krokodillen. De schilders Frans Snijders (1579 - 1657) en Paul de Vos (1595 - 1678), assisteren Rubens vaak bij het maken van zijn schilderijen en drukken ook hun stempel op het genre van het jachttafereel. Snijders maakt van het dramatische jachttafereel een zelfstandige dierschilderij waarin de dieren de hoofdrolspelers zijn, de mens is afwezig. Een voorbeeld hiervan is het schilderij de Jacht op een everzwijn.
De Franse schilders Alexandre-Francois Desportes (1661 - 1743) en Jean-Baptiste Oudry (1686 - 1755) zijn de bekendste kunstenaars die van de dierenschilderkunst hun specialisatie maakten. Bij beiden lag de nadruk op het maken van jachttaferelen.Odry had ook veel invloed op de ontwikkeling van wandtapijten.
Uit de tijd van de Barok is ook de Nederlandse schilder Paulus Potter (1625 - 1654) en Melchior d'Hondecoeter (1636 - 1695). Potter schilderde vooral vee in het Nederlands landschap. Hij is o.a. bekend van De Stier (1647). Hondecoeter specialiseerde zich in het maken van stillevens met vogels, vooral pluimvee en exotische vogels uit Azië, Afrika en Australië. Zijn schilderijen zijn bedoeld als decoratieve voorstelling en hebben geen politieke of morele betekenis. Uit deze tijd dateert ook Het Puttertje van Carel Fabritius (1622 - 1654), maar hij schilderde niet vaak dieren.
Uit de tijd van de Barok dateren ook de werken van de schilder Jan Steen (1626-1679). Hij specialiseert zich in genrestukken met het dagelijks leven als hoofdonderwerp. Hierop zijn soms ook dieren te zien met veelal een symbolische betekenis.
Gian Lorenzo Bernini (1598 - 1680) is de belangrijkste vernieuwer in de beeldhouwkunst. Hij is o.a. de ontwerper van de bekendste fontein in Rome, de Trevifontein (met gevleugelde paarden), maar zijn grootste werken maakte hij voor de Sint Pietersbasiliek in Rome. Kerken proberen met de barokkunst ook het volk te imponeren. In Frankrijk wordt de barok door het Frans hof gebruikt en Lodewijk XIV (1638 - 1715) maakt deze kunststijl zeer populair. Hij liet o.a. het paleis van Versailles bouwen, waarvan de tuin vol is met vijvers en beeldhouwkunst o.a. in de vorm van fonteinen. Velen daarvan bevatten ook dierenfiguren zoals de fontein van Latona met kikkers, schildpadden en salamanders, de fontein van Apollo met paarden en dolfijnen en de drakenfontein met een draak, dolfijnen en zwanen.
***
De stijl van de Rococo (late Barok) is wat eleganter, lieflijker en luchtiger van karakter dan de Barok. De thema's worden minder ernstig, vrolijker en frivoler. Dit heeft te maken met het minder streng worden van de sociale en morele codes in de samenleving.
De beeldhouwer Étienne-Maurice Falcone (1716 - 1791) wordt gezien als de belangrijkste vertegenwoordiger van het Franse rococo. Hij maakte o.a. het beeld van Leda en de zwaan en de De Bronzen Ruiter (de Russische tsaar Peter de Grote 1672-1725) in St. Petersburg.
Enkele rococo schilders zijn: Noël Nicolas Coypel, François Boucher, Jean-Honoré Fragonard en Jean-Antoine Watteau.
Meer over schilders in de tijd van de Rococo, vind je hier.
