De betekenis van dierenkunst op straat: wat laat het dier zien?

Kunst toont vaak meer dan schoonheid
Kunst wordt vaak gebruikt om de omgeving aan te kleden en om ons als gebruiker van de openbare ruimte daar mee te plezieren. Kunst is leuk en mooi, toont de vaardigheid van de kunstenaar en kan ons in verwondering brengen. Maar kunst toont ons vaak meer.

Het dier in de kunst vertelt een verhaal
Waar we vaak niet bij stil staan is dat er achter kunst een betekenis kan schuilgaan. Dat is ook het geval bij dieren in de kunst. Het dier in de kunst vertelt ons namelijk over de relatie tussen mens en dier. Die relatie zien we op 2 manieren:

1. Hoe we feitelijk met dieren omgaan, ofwel de doelen waarvoor we dieren houden
2. De symbolische betekenis die we aan dieren toekennen

In veel dierenkunstwerken worden beiden tegelijkertijd gebruikt. Dan is er sprake van een feitelijke relatie en van symboliek.

Ad 1. Hoe we feitelijk met dieren omgaan
           Hier gaat het om kunst zonder symboliek. Deze kunst toont tevens onze moraal jegens dieren, omdat je uit het kunstwerk kunt afleiden
           wat we acceptabel vinden of vonden in de omgang met dieren. De volgende kunstwerken illustreren dit.

a. Kunst die de interactie tussen mens en dier toont Het kan bijvoorbeeld gaan om het houden van een huisdier, dieren voor voedsel of het rijden op een paard voor vermaak of sport.	Reliëf van een boer die een koe melkt in Utrecht (1956)
b. Kunst die verwijst naar de functie van een gebouw/bedrijf Denk aan een dier afgebeeld op een slagerij, kledingbedrijf, manege of voormalige postkantoor. In plaats van een afbeelding van het dier kan er op het gebouw ook gebruik gemaakt zijn van een verwijzing naar het product dat het dier levert (wol, vlees).	Voormalige varkensslachterij in Haarlem, 1898
c. Kunst die herinnert aan een gebeurtenis uit het verleden Het dier kan bijvoorbeeld aan een tentoonstelling, het begin of einde van iets, een ramp, een redding tijdens een noodsituatie of de vondst van iets (bijv. walvisbotten in de bodem) herinneren.	Us Mem (1954), ter herinnering aan het 75 jarig bestaan van het Fries Rundvee Stamboek
d. Kunst die de waardering voor een specifiek dier of voor meerdere dieren uit (een eerbetoon)  Hierbij gaat het om de waardering van dieren die een belangrijke rol in het leven van mensen hebben gespeeld. Denk aan dieren ten tijde van oorlog, dieren die de mens hebben geholpen in een noodsituatie (bijv. slechte weersomstandigheden) of een dier dat van bijzondere betekenis was in een gemeenschap of voor een individueel persoon. Er is sprake van een eerbetoon en we willen het dier (of de dieren) niet vergeten. Vaak wordt de waardering weergegeven in de vorm van een monument.	Animals in War Memorial (2004), Londen

Ad 2. De symbolische betekenis die we aan dieren toekennen
          De dieren in deze kunst zijn drager van een betekenis. Het dier in de kunst kan

A.  informatie geven over

• een persoon
• een bedrijf, organisatie, bestuursorgaan
• een stad of land
• een gebeurtenis

B.  verwijzen naar

• tijd
• een locatie
• de elementen (water, vuur, lucht, aarde)
• een gebeurtenis

C. een boodschap overbrengen aan de kijker

Op de pagina Symbolische betekenis van dieren vind je voorbeelden van deze kunst en wordt uitgelegd waar de symbolische betekenis van dieren vandaan komt. Klik hier voor meer informatie over wat symboliek is en het ontstaan ervan.